Circulair bouwen vraagt naast techniek vooral om samenwerking, proactiviteit en gedeeld leiderschap. Dat is de overtuiging van het netwerk Brabantse Aanpak Circulair Bouwen (BACB), waarin zo’n 55 organisaties de handen ineenslaan. Coördinatoren Lisa Morie en Jeske Zonneveld vertellen over dit netwerk.
Spin in het web
De coördinatoren vervullen een centrale rol binnen de BACB. “Wij zijn het aanspreekpunt van het netwerk. We werken al 5 jaar aan het BACB en kennen de mensen achter de organisaties. We verbinden partijen die elkaar kunnen versterken en ontmoeten steeds nieuwe interessante partners. Zo blijft het netwerk groeien. Als je aan de slag wilt met circulair bouwen, vind je bij BACB de partijen die willen én kunnen.”
Samen met een sterk team
Het team dat de BACB trekt werkt ook zelf met gedeeld leiderschap: “We hebben een team dat samen het BACB-netwerk draaiende houdt. Dat is ook precies wat we uitdragen: je kunt het nooit alleen doen.” Het team bestaat naast Lisa en Jeske uit Yael Aartsema, Khymo Moestadja en Inger van Dooren. Samen werken ze aan vier pijlers: innovatie & vernieuwing, strategie voor circulaire organisaties, kennisdeling & ondersteuning en monitoring van de voortgang. “Iedereen draagt bij vanuit zijn eigen kracht. Dat geldt voor ons team en voor de partijen in het netwerk.”
Van piramide naar ketencirkel
Het netwerk groeit, maar sommige doelgroepen zoals woningcorporaties en gemeenten zijn nog minder actief in de gezamenlijke projecten. Niet omdat ze niet willen, maar omdat ze overvraagd zijn en vaak in andere netwerken actief zijn. “In het begin werd er vaak naar woningcorporaties gekeken om de eerste stap te zetten: zij moesten de vraag stellen. Dat bracht hen in een lastige positie, want dan leek het alsof alles van hen moest komen. Nu verschuift dat beeld. Marktpartijen nemen ook initiatief, waardoor we van een piramide, met één partij bovenaan, naar een ketencirkel gaan. Dit betekent gelijkwaardig, gekoppeld aan elkaar en samen verantwoordelijk voor circulaire bouw.”
Kennis(sen) van belang
Binnen BACB draait het om gedeeld leiderschap: samenwerken vanuit ieders kracht en rol. Niet allemaal hetzelfde doen, maar elkaar aanvullen. Dat vraagt om tijd, openheid, vertrouwen en óók zelfkennis. Jeske: “We zeggen vaak: het draait om twee dingen, kennis én kennissen. Je hebt inhoudelijke kennis nodig over circulair bouwen, maar ook een netwerk van mensen die je vertrouwt. Dat maakt samenwerken veel efficiënter: je kunt bouwen op wat een ander al heeft gedaan en hoeft niet telkens het wiel opnieuw uit te vinden.”
Niet trekken, maar meebewegen
“We probeerden soms het netwerk een richting op te duwen waarvan wij dachten dat die belangrijk was. Bijvoorbeeld door thema’s te agenderen of projecten te starten zonder dat er genoeg energie bij de leden lag. Dat kost veel moeite en levert weinig op.” In plaats daarvan kiest BACB nu voor meebewegen. “We volgen waar interesse ontstaat. Natuurlijk hebben we een visie, maar we sluiten aan bij wat leeft in het netwerk. Soms bouwen we een onderwerp in een kennisprogramma in of laten een paar keer een proefballon op. En als het momentum daar is, versnellen we juist met kennis en activiteiten.”
Een voorbeeld is het thema vergroening en natuurlijke oplossingen. “Wij geloven dat dit een groot onderdeel wordt van circulair bouwen. Het netwerk is er nog niet unaniem, dus brengen we het af en toe in. En op een gegeven moment zegt iedereen: ‘Ja, dit is belangrijk en dan staan wij klaar.’ Dit is transitie-denken: vooruitkijken, maar ook weten wanneer iets kans van slagen heeft.”
Van pilot naar organisatiebrede verandering
Een programma vanuit het netwerk waar BACB trots op is, is de Community of Practice. Jeske legt uit: “We hebben dit opgezet omdat uit onze monitor bleek dat veel organisaties blijven hangen in pilots. De stap naar organisatiebrede verandering blijft vaak uit.” In drie sessies werkt een groep van acht ketenpartners uit één regio aan een strategie voor hun organisatie. “Ze bepalen zelf hun doelen en stemmen die af met ketenpartners. Zo maak je iets voor jezelf, maar in gesprek met partijen die je nodig hebt om het te realiseren. Idealiter combineren we dit met een Samenwerkdag bij elke individuele organisatie voor extra ruggensteun.”
Na kwartaal 1 van 2026 worden inzichten opnieuw gebruikt om het programma te optimaliseren. “De hoofdingrediënten blijven, maar accenten verschuiven. Een transitie gaat snel en alle kanten op. Je kunt niet in 2022 bedenken wat in 2026 nodig is. Dat maakt het niet alleen noodzakelijk, maar ook leuk.”
Focus voor 2026
In 2026 organiseert BACB elke zes weken een inhoudelijke sessie. “De thema’s kiest het netwerk zelf. De eerste sessie ging over versnellen door digitalisering en AI, de volgende over transformeren en optimaliseren van bestaande bouw. Zo spelen we in op wat leden belangrijk vinden,” vertelt Jeske.
Daarnaast blijven de ‘Samenwerkdagen’ een succesformule. “We bezoeken een lid op locatie, doen vooraf een intake: waar loop je tegenaan en wat heb je nodig van ons en het netwerk? Op basis daarvan maken we een maatwerkprogramma. Vaak starten we met een gesprek in een kleiner team en daarna een bredere sessie met collega’s. We brengen kennis over, faciliteren gesprekken en helpen nadenken over samenwerking. Zo ondersteunen we organisaties één-op-één én versterken we het netwerk.”
Circulariteit in nieuwbouw en bestaande bouw
Een ander voorbeeld waar in het netwerk over wordt gesproken is dat BACB kansen ziet in zowel nieuwbouw als bestaande bouw. Jeske: “Beide vragen wel wat anders. Bij nieuwbouw is de rol van regelgevers, zoals Rijk, provincie en gemeenten, cruciaal. Zij kan aangeven dat nieuwbouw standaard circulair moet zijn. Stel je voor: als elke ontwikkeling in houtbouw wordt gerealiseerd, dan creëren we een enorme CO₂-opslagbank in Brabant. Dat laat zien dat circulair bouwen niet het probleem is, maar juist de oplossing.”
Bij bestaande bouw ligt de kracht in het combineren van circulaire oplossingen met de energietransitie en het verbeteren van de woningvoorraad. “Circulair bouwen is geen extra opgave, maar een middel om meerdere doelen te bereiken: groen, gezond en gelukkig wonen. Zie je het als oplossing, dan verandert je hele aanpak.”
Sluit jij je aan bij het netwerk?
Circulair bouwen biedt oplossingen voor grondstoffenschaarste, CO₂-uitstoot, biodiversiteit en gezonde leefomgevingen. “Het is eigenlijk een no-brainer,” besluiten Lisa en Jeske. BACB werkt aan versnelling door te doen, te leren en samen te werken. Herken jij je in deze ambitie? Sluit je aan bij BACB en word onderdeel van de ketencirkel die circulair bouwen in Brabant versnelt. Samen maken we circulair bouwen het nieuwe normaal. Lees meer over de Brabantse Aanpak Circulair Bouwen op de brabant onderneemt circulair websitepagina en ontdek hoe jij kunt bijdragen aan deze beweging.
